3. „Vaticinium post eventum” czyli „proroctwo po fakcie”

Jest to jedna z form dobrze znanego w logice tzw. błędu fałszywej przyczyny, którego inne określenie łacińskie brzmi: „post hoc, ergo propter hoc” (po tym, a więc na skutek tego). Błąd ten popełniany jest wtedy, gdy wnioskuje się, że A jest przyczyną B, wyłącznie na tej podstawie, że B nastąpiło po A. Za A podstawmy sobie przykładowo: „brak słonika-maskotki na egzaminie”, zaś B niech oznacza „oblany egzamin.” Uzyskamy wtedy klasyczne usprawiedliwieni, że egzamin został oblany, ponieważ nie miało się „szczęśliwej” maskotki.
To tyle teorii. W praktyce bardzo często popełnia się ten błąd, gdy uważa się, że dana rzecz się nam „wyśniła” lub gdy się twierdzi, że horoskop który czytaliśmy tydzień temu w stu procentach się spełnił. Już brytyjski filozof : D. Hume uważał, że dwa wydarzenia, następujące po sobie w czasie, nie dają wcale podstaw do twierdzenia, że są one połączone przyczynowo.
Gdyby horoskop albo sen rzeczywiście był prawdziwy, lub gdyby przepowiednie Nostradamusa naprawdę posiadały wartość, to musielibyśmy wiedzieć o tym, co się stanie- ZANIM to się stanie! Przykład prawdziwego, rzetelnego proroctwa odnajdujemy w Ewangelii, kiedy to Jezus każe Piotrowi złowić rybę, w której pyszczku znajdzie pieniążek. Piotr łowi rybę i rzeczywiście znajduje statera. Zwróćmy uwagę- Piotr od samego początku wie co ma robić i wie, co nastąpi (przynajmniej wie czego ma się spodziewać). W przypadku natomiast horoskopów, snów czy przepowiedni dowiadujemy się o tym, co miało nastąpić dopiero wtedy, kiedy to się już wydarzyło.
A zatem rada na przyszłość: za każdym razem gdy o czymś śnimy, gdy czytamy horoskop lub gdy słyszymy przepowiednie, postarajmy się ustalić- jakie KONKRETY wynikają z tych proroctw, następnie zapiszmy je na kartce i porównajmy z tym co przyszłość przyniesie….

Inne przykłady tego błędu:

- Po przyjęciu chrześcijaństwa, Cesarstwo Rzymskie upadło, a zatem, to chrześcijaństwo było przyczyna upadku Rzymu

- Po zażywaniu leku homeopatycznego (lub po wizytach u energoterapeuty), choroba ustąpiła- a zatem ta metoda jest skuteczna.

- bardziej subtelne: Stwierdzono zależność, pomiędzy długością karmienia niemowląt piersią, a ich inteligencją.